Ἡ Ὀρθοδοξία μας. «Τὸ πρόσωπο τοῦ Ἁγίου Πνεύματος - Ἰδιαίτερο πρόσωπο» Π. Ἀντώνιος Ἀλεβιζόπουλος.

Ἡ Ὀρθοδοξία μας 

π.Ἀντώνιος Ἀλεβιζόπουλος  

Δρ. Θεολογίας, Δρ. φιλοσοφίας

γ) Ἰδιαίτερο πρόσωπο (σελ.222-224)

Τό Ἅγιο Πνεῦμα εἶναι ἰδιαίτερο πρόσωπον· Τό τρίτο πρόσωπο τοῦ Τριαδικοῦ Θεοῦ.

Εἶναι ὅμως αὐτή ἡ διδασκαλία τῆς ἁγίας Γραφῆς καί τῆς Ἐκκλησίας τοῦ Χριστοῦ; 

Τό ζήτημα αὐτό πρέπει νά ἐξετασθεῖ μέ προσοχή, γιατί πολλές ὁμάδες χρησιμοποιοῦν τόν ὅρο Ἅγιο Πνεῦμα, γιά νά δηλώσουν μιά ἀπρόσωπη δύναμη ἤ ἐνέργεια ἤ καί τυφλή δύναμη ἤ «συνειδητότητα», ὑποστηρίζοντας πώς αὐτή εἶναι ἡ διδαχή τῆς ἁγίας Γραφῆς καί τῆς πρώτης Ἐκκλησίας! 

Ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Δαμασκηνός, πού συνοψίζει τή διδασκαλία τῶν πρίν ἀπό αὐτόν πατέρων τῆς Ἐκκλησίας δίνει σ’ αὐτό τό θέμα τήν ἀκόλουθη ἀπάντηση:

«Ὅπως ἀκριβῶς ὅταν ἠκούσαμεν διά τόν Λόγο τοῦ Θεοῦ, δέν τόν ἐθεωρήσαμε ὅτι εἶναι χωρίς προσωπική ὕπαρξη, οὔτε ἀποκτᾶται μέ τήν ἐκμάθηση, οὔτε ὅτι προσφέρεται μέ τή φωνή, οὔτε ὅτι διασκορπίζεται , ἀλλ’ ὅτι ὑπάρχει κατ’ οὐσίαν καί ὅτι ἔχει ἐλευθέρα βούληση καί ἐνέργεια καί παντοδυναμία, ἔτσι καί ὅταν ἐδιδάχθημεν διά τό Πνεῦμα τοῦ Θεοῦ, τό ὁποῖον συνοδεύει τό Λόγο καί φανερώνει τήν ἐνέργειά Του, δέν θεωροῦμε ὅτι εἶναι κάποια πνοή χωρίς προσωπική ὕπαρξη, διότι ἡ μεγαλοπρέπεια τῆς θείας φύσεως, θά ἐξευτελίζετο, ἄν θεωρεῖτο ὅτι τό Πνεῦμα πού ἔχει, εἶναι ὅμοιο μέ τό ἰδκό μας πνεῦμα».

Τό Ἅγιος Πνεῦμα λοιπόν ἔχει προσωπική ὕπαρξη, εἶναι ὁ «ἄλλος Παράκλητος» (Ἰω. ιδ΄ 16) σέ σχέση μέ τόν Λόγο τοῦ Θεοῦ (Α΄ Ἰω. β΄1), πού ἔχει ἐπίσης προσωπική ὕπαρξη καί δέν εἶναι ἀπρόσωπη δύναμη ἤ σοφία (πρβλ. Α΄ Κορ. α΄ 24).   

Μέ τό νά πεῖ «ἄλλον», δείχνει τήν διαφορά τοῦ προσώπου, ἐνῶ μέ τό νά πεῖ «Παράκλητον» δείχνει «τήν συγγένεια τῆς οὐσίας» (Χρυσόστ.).  Δέν εἶναι δυνατόν νά εἶναι ἡ ἀπρόσωπη δύναμη τοῦ Πατρός, γιατί «πέμπεται» στό ὄνομα τοῦ Υἱοῦ (Ἰω. ιδ΄ 26) καί ὀνομάζεται καί «Πνεῦμα Χριστοῦ» (Ρωμ. η΄ 9. Α΄ Πετρ. α΄11).

Στήν Ἁγία Γραφή διακρίνεται κατηγορηματικά τό Ἅγιο Πνεῦμα ἀπό τή δύναμη τοῦ Θεοῦ. Ἄς ἀναφέρουμε ἕνα ἀπό τά πολλά ἐδάφια: «Σάν ὑπηρέται τοῦ Θεοῦ συσταίνουμε τούς ἑαυτούς μας σέ ὅλα...μέ ἁγνότητα, σύνεσιν, μακροθυμίαν καί καλωσύνην, μέ Πνεῦμα Ἅγιον, μέ ἀγάπην ἀνυπόκριτον, μέ τό κήρυγμα τῆς ἀλήθειας καί μέ δύναμιν Θεοῦ» (Β΄ Κορ. στ΄4-7). Ἄλλο λοιπόν Πνεῦμα Ἅγιον καί ἄλλο δύναμις Θεοῦ (πρβλ. καί Μιχ. γ΄8. Πράξ. ι΄38. Α΄Κορ. β΄ 4. Ρωμ ιε΄13. Α΄Θες. α΄5). 

Ἀλλά καί ἄν ἀκόμη χαρακτηρίσουμε τό Ἅγιο Πνεῦμα δύναμη τοῦ Θεοῦ (πρβλ. Κριταί ια΄29, ιδ΄6. Ἡσ. ια΄2), τότε, ἐάν πράγματι δέν πρόκειται γιά τή θεία ἐνέργεια, πρέπει νά τό ἐκλάβουμε ὡς δύναμη ἐνυπόστατη, ὅπως ἀκριβῶς καί τόν Υἱό, ὁ ὁποῖος χαρακτηρίζεται «δύναμις τοῦ Θεοῦ»(Α΄ Κορ. α΄12).

Ἐάν τό Πνεῦμα τό Ἅγιο Πνεῦμα ἦταν μόνο ἐνέργεια, ὄχι καί πρόσωπο, τότε πρέπει νά συμπεράνουμε πώς τίθεται σέ ἐνέργεια, δέν θέτει κάτι ἄλλο σέ ἐνέργεια.  Καί φυσικά θά παύσει νά ὑπάρχει μόλις τελειώσει τήν ἀποστολή του.

Ὅμως τό Πνεῦμα τό Ἅγιο ἀκούει (Ἰω. ιστ΄13), λαλεῖ (Ἰεζ. ια΄5, Ματθ. ι΄20. Ἰω. ιστ΄13. Πράξ, α΄16, η΄29, κα΄11, κη΄25), μαρτυτεῖ (Ἰω. ιε΄26. Πράξ. ε΄ 32, η΄ 23. Ρωμ. η΄ 16. Ἑβρ. θ΄ 8, ι΄15), ἀναγγέλλει(Ἰω. ιστ΄ 13-15), διδάσκει (Ἰεζ. ια΄5. Ἰω. ιδ΄ 26. Λουκ. ιβ΄ 12), ἐρευνᾶ (Α΄Κορ. β΄ 10-11), ἀποκαλύπτει (Λουκ. β΄26. Α΄Πέτρ. α΄11), προφητεύει (Πράξ. α΄16 κα΄11), ὁδηγεῖ στήν ἀλήθεια (Ἰω. ιστ΄13),προτρέπει (Πράξ. ι΄ 19-20, ια΄12), βοηθεῖ (Ρωμ. η΄14. Γαλ. ε΄18), ἐλέγχει (Ἰω. ιστ΄8), ἐμποδίζει (Πράξ. ιστ΄6), κρίνει (Πράξ. ιε΄28), διατάσσει (Πραξ. η΄29, ιγ΄2), συνετίζει (Νεεμ. θ΄20).

Τό Ἅγιο Πνεῦμα ἔχει ἀκόμη προσωπική βούληση (Ἡσ. ια΄2. Α΄Κορ. ιβ΄11) καί προσωπικό συναίσθημα.  Μιά ἀπρόσωπη δύναμη δέν μπορεῖ ποτέ νά συνοδεύεται ἀπό προσωπική θέληση, δέν ἀγαπᾶ ποτέ, οὔτε λυπεῖται, δέν ἔχει συναίσθημα. Ὅμως τό Ἅγιο Πνεῦμα ἀγαπᾶ (Ρωμ. ιε΄30), λυπεῖται (Ἐφεσ. δ΄30. Ρωμ. η΄ 26), «ἐπιποθεῖ» (Ἰάκ. δ΄5), παρηγορεῖ (Πράξ. θ΄ 31), παροργίζεται (Ἡσ. ξγ΄ 10. Μιχ. β΄7).

Τό Ἅγιο Πνεῦμα ἔχει αὐτοσυνειδησία· ἔχει συναίσθηση τῆς ὕπαρξής Του καί μπορεῖ νά πεῖ: «Ἐγώ  ἀπέστειλα αὐτούς» (Πράξ. ι΄20)· «ξεχωρίσατέ μου τόν Βαρνάβαν καί τόν Παῦλον» (Πράξ. ιγ΄2).

Ἔτσι τό Ἅγιο Πνεῦμα ἔχει προσωπική ὑπόσταση, εἶναι πρόσωπο καί γι’ αὐτό τό λόγο ἡ θεία του ἐνέργεια φθάνει σέ μᾶς καί ζεσταίνει τήν ὕπαρξη μας, μᾶς ἀνυψώνει στή θεία ἀγάπη, πού εἶναι ἡ προσωπική σχέση τοῦ Πατρός καί τοῦ Υἱοῦ καί τοῦ Ἁγίου Πνεύματος.

«Ὅποιος πεῖ λόγον ἐναντίον τοῦ Υἱοῦ τοῦ ἀνθρώπου, θά συγχωρεθεῖ»· γι’ αὐτόν ὑπάρχει τό Πνεῦμα τό Ἅγιο, πού μπορεῖ μέ τή δική μας μετάνοια νά μᾶς ὁδηγήσει καί πάλι στό Χριστό μέ τά ἱερά μυστήρια τῆς Ἐκκλησίας. 

«Ἀλλ’ ἐκεῖνος πού θά βλασφημήσει κατά τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, δέν θά συγχωρεθεῖ» (Λουκ. ιβ΄10. Πρβλ. Ἑβρ. ι΄ 29)· θά μείνει μόνος ὀρφανός χωρίς τό Ἅγιο Πνεῦμα (πρβλ. Ἰω. ιδ΄ 18) καί μόνος του ὁ ἄνθρωπος δέν μπορεῖ νά σωθεῖ.

Τό Ἅγιο Πνεῦμα εἶναι ἡ μοναδική μας ἐλπίδα, εἶναι «ζωῆς χορηγός»·  μεταδίδει σέ μᾶς τή δική Του ζωή καί κοινωνία μέ τόν Πατέρα καί τόν Υἱό, πού εἶναι κοινωνία μεταξύ προσώπων. Ἔτσι ὁ ἄνθρωπος καταξιώνεται, γιατί ἡ ζωή του γίνεται εἰκόνα τῆς ζωῆς τοῦ Θεοῦ, δηλαδή ἀγάπη (πρβλ. Γέν. α΄26).

Ὑπάρχει λοιπόν ἐλπίδα γιά τόν ἄνθρωπο, γιατί τό Ἅγιο Πνεῦμα βρίσκεται σέ δράση καί εἶναι πρόσωπο· διαθέτει αὐτοσυνείδηση, προσωπική βούληση καί πρό παντός ἀγάπη.  Εἶναι πάντοτε ἑνωμένο μέ τόν Πατέρα καί τόν Υἱό σέ κοινωνία πλήρους ἀγάπης, χωρίς σύγχυση, χωρίς ἐξουθένωση τῆς προσωπικότητος·  αὐτό ἀποτελεῖ τήν ἐγγύση τῆς δικῆς μας σωτηρίας.

Ἀπόσπασμα ἀπό τό βιβλίο «Ἡ Ὀρθοδοξία μας».
Ἔτος 1994
σελίδες 222 -224

anavaseis.blogspot.com