Ο χρόνος στη ζωή του ανθρώπου

                            Ο χρόνος στη ζωή του ανθρώπου       
 

Ο βίος του ανθρώπου είναι αγώνισμα και ο χρόνος της επίγειας ζωής του είναι στάδιο. Η πρώτη δωρεά του Θεού στον άνθρωπο είναι ο χρόνος του βίου του, η επίγεια ζωή του. Αν μετρήσουμε το χρόνο αυτό του βίου μας με φυσικό μέτρο, είναι μηδαμινός, μια ελάχιστη διάρκεια μέσα στην ηλικία των φυσικών όντων.Αν τον συναρτήσουμε με τον πνευματικό κόσμο, είναι η αιωνιότης. Πάντως μεγάλη δωρεά και πολύτιμο αγαθό στη ζωή αυτό που ονομάζεται χρόνος, κεφάλαιο, που άλλοι το μεταλλεύουν και άλλοι το σκορπίζουν. Οι Χριστιανοί «εξαγοράζονται τον καιρόν». 

Ο χρόνος είναι μια διάσταση –η τέταρτη διάσταση, που λαμβάνει την αρχή και την ύπαρξή της συγχρόνως με την αρχή και τη δημιουργία του κόσμου. Η Θεία Γραφή λέγει: «εν αρχή εποιήσεν ο Θεός τον ουρανόν και την γην». Αυτό ως προς το χρόνο φανερώνει, όπως ερμηνεύει ο Μέγας Βασίλειος, ότι «συμφυής άρα τω κόσμω... ή του χρόνου διέξοδος υπέστη». Τα ίδια πρεσβεύουν και διδάσκουν και ο Αναξαγόρας και ο Πλάτων.

Ως προς την αξία και σημασία του, οι αρχαίοι ονόμαζαν το χρόνο «πολυτελέστατον ανάλωμα» και έλεγαν ότι «ο χρόνος εστί δάνος», δηλαδή ο χρόνος είναι δάνειο, που δίδεται στους ανθρώπους για να τον χρησιμοποιήσουν.

Μέσα στο χρόνο και το χώρο δημιουργεί ο άνθρωπος την ιστορία του, που είναι αποτέλεσμα της προσπάθειας, του αγώνα και της εμπειρίας των γενεών, και που προχωρεί και κατευθύνεται προς ένα τελικό σκοπό κατά το σχέδιο και την πρόνοια του Θεού. Τίποτε δεν έδωσε ο Θεός έτοιμο στον άνθρωπο, τον έπλασε «κατ’ εικόνα» και εζήτησε απ’ αυτόν το «καθ’ όμοίωσιν». Του έδωσε τους όρους και τις δυνατότητες να αυξηθεί και να κατακυριεύσει τη γη, όλη τη φυσική δημιουργία.

Αλλά προορισμός του ανθρώπου δεν είναι μόνο να κατακτήσει τη γη, να υποτάξει την υλική δημιουργία. Είναι ακόμη, μάλιστα δε πρώτο, να κατακτήσει τον εαυτό του, να καλλιεργηθεί εσωτερικά και να εξημερωθεί ηθικά, με ένα λόγο, να ομοιωθεί προς τον Θεό. Γιατί ο άνθρωπος είναι μεν εντός αλλ’ είναι και υπεράνω της ιστορίας. Ως βιολογικός οργανισμός, ο άνθρωπος είναι «υπό τα στοιχεία του κόσμου τούτου» μέσα στο χώρο και το χρόνο του φυσικού κόσμου, αλλά σε ό,τι αφορά στο σκοπό και τον προορισμό της ζωής του, είναι έξω των διαστάσεων της φυσικής εμπειρίας. Ο χώρος και ο χρόνος του βίου είναι το στάδιο της ηθικής τελειώσεώς μας, ο δρόμος τον οποίο πρέπει να περάσουμε, για να φθάσουμε στον κόσμο εκείνο που είναι εκτός των συνθηκών της υλικής κτίσεως, εκτός τόπου και χρόνου.

«Πιστεύομεν διό και λαλούμεν», που σημαίνει ότι κηρύττουμε καθώς πιστεύουμε και απευθυνόμαστε σε ανθρώπους που πιστεύουν, αν και δεν αγνοούμε ότι υπάρχουν πολλοί στον καιρό μας που πιστεύουν διαφορετικά. Αλλ’ εμείς ως Χριστιανοί μάθαμε από την Εκκλησία, από τον Λόγο του Θεού να συνδέουμε το φυσικό χρόνο με την αιωνιότητα, επειδή πιστεύουμε ότι πέραν του κόσμου τούτου υπάρχει ο μεγάλος προορισμός του ανθρώπου, και γι’ αυτό τρέχουμε το δρόμου του βίου «διώκοντες κατά σκοπόν», όπως γράφει ο Απόστολος, έχουμε δηλαδή αντικειμενικό σημείο και τέρμα προς το οποίο κατευθυνόμαστε. Αν δεν είναι αυτή η αλήθεια, τότε είμαστε τραγικοί άνθρωποι στη ζωή.

Κινούμαστε από μια αόρταη και παντοδύναμη αιτία προς τα εμπρός, προς το θάνατο, χωρίς να μπορούμε να προβάλουμε αντίσταση. Ένα ρεύμα μάς παρασύρει διαρκώς, θέλουμε να απλώσουμε τα χέρια, να κρατηθούμε από κάπου, να σταθούμε στην όχθη του ποταμού, να δούμε το ρεύμα να φεύγει εμπρός κι εμείς να μένουμε πίσω. Μάταια όμως! Η δύναμη που μάς παρασύρει, είναι εντός μας, δεν είναι δυνατόν να της ξεφύγουμε. Είναι ο νόμος της αενάου και διαρκούς αλλαγής του φυσικού κόσμου.

Συμβατικά, λέμε ότι εισερχόμαστε σε νέο έτος. Τούτο απλώς είναι ένα σχήμα λόγου, γιατί και ο χρόνος καθ’ εαυτόν και η διαίρεση του χρόνου σε εβδομάδες και μήνες και έτη και αιώνες, είναι λογικές κατασκευές, που σαν μόνη πραγματική βάση έχουν το φυσικό γεγονός του ημερονυκτίου. Εισερχόμαστε λοιπόν σε νέο πολιτικό έτος και πάντοτε με πολύ κοινό τρόπο μοιράζομε τυπικές ευχές. «Αίσιο και ευτυχές το νέο έτος» είναι η συνηθισμένη και στερεότυπη ευχή. Άλλο τώρα πως φαντάζεται, πως εννοεί και πως θέλει ο καθένας την ευτυχία. Αίσιο και ευτυχές ευχόμαστε και εμείς το νέο έτος σε όλους τους ανθρώπους και μάλιστα στους «οικείους της πίστεως». Με την έννοια ότι η ευτυχία είναι η εσωτερική ικανοποίηση από την εκτέλεση του θείου θελήματος, και με την πίστη ότι η ευτυχία αυτή δεν είναι δώρο της ανύπαρκτης τύχης, αλλά αποτέλεσμα της συνεργασίας της Θείας Χάριτος και της ανθρώπινης θελήσεως.

Είπε κάποιος από τους αρχαίους ότι «η μεν γαρ εμπειρία τέχνην εποίησεν, η δ’ απειρία τύχην». Η πίστη στην τύχη είναι γνώρισμα των απείρων και των οκνηρών. Αλλά ο Θεός δίνει σ’ εκείνους που έχουν, σ’ εκείνους που ξέρουν το χρόνο της ζωής τους με εμπειρία, σ’ εκείνους που έμαθαν να δεσμεύουν, να αξιοποιούν το χρόνο του βίου τους κατά το θέλημα του Θεού. «Ου στερήσει Κύριος τα αγαθά τοις πορευομένοις εν ακακία».